قايناق شخص:
كريم گلبازي مهدي پور،66 ياشيندا، ساوادسيز، بوستاناوايا تابع اولان آلانا كندينده دوغولموش، قئيد آلينان يئر و تاريخ: تبريز 5/9/86
گونلرين بير گونونده تبريزده بير نفر حاق آلان محمد واريديي، همداندا دا بير حق وئرمز محمد. حاق وئرمز محمد بوتون همداني كسميشدي، داها بير كس يوخودو كي بو گئتسين قاپيسنا. بوردان-اوردان سوراقلاشدي دئديلر تبريزده بير محمد وار مدركسيز پول وئرر آما وئرديگين آلار. او زامان ماشين واريدي يا يوخ بللي دئييل بو پياده گليب يا ماشينينان قالسين، حاق وئرمز محمد گليب تبريزه چاتير اؤزون يئتيرير بير قهوهخانايا. دؤنور اوردا چاي ايچيب بير تيكه چؤرك يئسين تازا اوتورموشدو گوردو بير نفر آغ سققهته دولو، قيرخا ياخين ياشي اولان بيركيشي ايچري گيريب كئچدي اوتدو. قهوهخانادا اونلارين هاميسي آياغينا دوروب يا آللاه آغا محمد دئديلر. حاق وئرمز يانيندا اوتوران آداما دئيير:
- ائله بيل من بو آدامي گؤرموشم اما فيكريمدن چيخيب.
- بابا بو آدليم آدامدير، كوللو آذربايجاندا محمد حاق آلان بيردانادير، ايكي دانا دئيير (دئييل).
حاق وئرمز خورگين يئييب چايين ايچيب، قهوهخانانين حسابين وئريب، دوردو چيخدي ائشيگه. بير نفردن سوروشدو: " آي بالا حاق آلان محمدين ائوي هاردادير؟". او دئدي راستا كوچهده اولار. بو
محمدي اؤتوروب راستا كوچهني سورشا – سوروشا گلدي تاپدي. بير اوشاقدان سوروشدو: "حاق آلان محمدين ائوي هارادير ؟" اوشاق دئدي: "گئدك نيشان وئريم". آپاريب ائوين نشان وئريب دئدي: بورادير. اوشاغا دئدي: سن قاييت گئت. قاپيني چاليب. محمدين خانيميسي گلدي قاپييا:
- كيمدي ؟
- منم. -دئدي
قاپيني آچيب سوروشدو: سيز كيمسيز؟
- من محمد همدانييام. آقا محمد قهوه خانادا ايدي يوز تومن پول ايستهديم دئدي، ائوده كيسهده وار گئت ائودن ايستهسن وئررلر.
- كيسهنين رنگين دئمهدي؟
- خئير، بويوردولار كيسهده وار دئسن وئررلر.
خانيمسي گئديب يوز تومني كيسهدن گتيريب وئردي بونا. محمد خانيميسينا تاپشيرميشدي هر كسه پول وئرسن قيافهسينه، بوي-بوخونونا دقتله باخ. حاق وئرمز محمد پولو آليب يوللاناندان بير ساهات، بير ساهات ياريم سونرا حاق آلان محمد گلدي ائوينه. خانيما دئدي :
- چؤككهني، دفتر- مدادي گتير.
وئرديگين-آلديغين دفتره يازيب خانيما دئدي: شامي گتير !
خانمي مطبخدن سسلندي : آغا محمد او يوز تومني ده دفتره يازدين؟!
- هانسي يوز تومني
- بير نفر گلدي دئدي " آقا محمد قهوه خانادا ايدي، من اوندان يوز تومن پول ايستهديم دئدي گئت ائودن آل "
سوروشدو:
- نه جور آدامايدي؟
- سندن آلچاق اما سندن دولويدو، قره قاش-گوز، قيرخ ياشي اولاردي، قاباقدان اوست ديشي كج ايدي. – دئدي.
– اوندا بس من شام يئميرم. دستماليما ايكي چؤرك باغلا ؛ او حاق وئرمز همداني محمددير !
- هن هن... او دئدي من همدانلييام !!
حاق آلان محمد : - ايندي پولون باشين داشلار !- دئييب، اؤزون حاضيرلاييب. چؤركلري دستمالينا قويوب، دابانلارين چكيب، حق وئرمز محمد داليسيجا يولا دوشدو. گئديب يئتيردي همدانا. هر كيمدن سورشدو : آي بالا حاق وئرمز محمدين ائوي هاردادير. دئديلر بيز تانيماريق. حاق آلان محمد "رم-اسطرلاب"دان باشي چيخاردي، هميشه ده رم آلاتي يانيندا اولاردي. بير اوچوق دام تاپيب اوردا اؤزون يئربهيئر ائدندن سونرا، رمي چيخارديب ؛ تاسي الينده دولانديريب آتدي يئره، رم ده بئله گورونوردو :
"محمد كج دندان ؛ ساكن همدان ؛ كوچه نالبندان ؛ يك دو سه درب در آن "
دوروب دوشوب يولا نالبندلر كوچهسين آختاريب راحاتليقلا تاپدي. بيلميردي او اوچونجو قاپيي ساغ الدهدير يا سول الده. چون هئچ كيم محمدين ائوين نشان وئرميردي ناچارليقدان رمه پناه گتيريب بير بوش يئر تاپيب رم آتدي بئله گلدي :
"محمد كج دندان ؛ ساكن همدان ؛ كوچه نالبندان ؛ يك دو سه درب در آن، سمت يمان (ساغ طرف) "
گليب ساغ طرفده اولان اوچونجو قاپيني چالدي. حاق وئرمز محمدين خانيميسي گلدي قاپييا.
- كيمدي ؟
- من محمد تبريزدن گلميشم.
خانيم قاپيني آچدي حاق آلان محمد سوروشدو :
- آغا محمد ائودهدير ؟
- بلي بويورون
ايچري كئچيب گؤردو محمد ياتيب اونو آييلديب دئدي: بيزيم او پولو وئر من گئتمهلييم.
- نه پولو ؟
- كئچن گون گليب بيزيم ائوده خانيمدان آليبسان!
- من اونو وئرمك اوچون آلماميشام.
- يوخ بابا، ياني سن او پولو قايتارماياجاقسان؟
- من پول آليب قايتاران اولسايديم تبريز- همدان يولوندا اؤزومو يورمازديم، ائله بوردا بير نفردن آلارديم.
- من پولومو سندن آلارام، سندن گؤرهسن كي حاقّي نئجه آلارلار.
بونلارين سؤزلري اوزانيب بير آز دئييشندن سونرا ياخالاشيب ايش بركيدي، داليسياجا بير آز دا ووروشدولار، خانيم آراچيليق ائديب، حاق آلان محمدين بيردن يادينا دوشدو كي پولو رم-ين كمكليگي ايله راحات تاپا بيلر. رم آلاتين چيخارديب ائوين اورتاسيندا تاس آتدي. گؤردو رم-ده بئله گليب :
"محمد كج دندان ؛ ساكن همدان ؛ كوچه نالبندان ؛ يك دو سه درب در آن، سمت يمان، پول در كوفلهدان (تنديرين هاوا چكني) "
دوروب گلدي تنديرين يانينا، الين اوزاديب كوفله داندان پول كيسه سين چيخاردي , پوللاري تؤكوب يئره سانادي گؤردو پوللاردان بير شاهي اسكيكدير. "بيزيم بير شاهيني وئر گئدك"-دئدي.
- اونو خرجلهميشم و داها سنه وئرملي پولوم يوخدور.
- من او پولو سندن آلانماييب گئتسم بوتون آذربايجاندا آديم باتار و اؤلمگيم قالماغيمدان يئيدير. هامي دئير گئتدي يئكه - يئكه همداني دان بير شاهيسين آلانمادي. يئنه سؤزلري اوزانيب ياخالاشديلار. بو دؤنه ده خانيم گيريب آرالارينا ؛ بو گونو گئت گئجهني بير يئرده سحر ائله، سحر گل هئج اولماسا من بو كيشيدن بوشاننام كبينيمدن او بير شاهيني سنه وئررم دئدي.
- عيبي يوخدو نئچه گون دئسز بوردا قالارام آنجاق منيم حاقيمي وئرين.
حاق آلان محمد اونلارين ائولريندن چيخيب گئتدي گئجه بير دالدالاناجاق يئري تاپيب، سحريسي يئنه گلدي بونلارين قاپيسينا. پولو ايستهدي، محمد يئنه وئرمهرم دئدي. بير داها ياخالاشيب ووروشدولار. باختي قارا آرواد گيردي بونلارين آراسينا بير گون ده مهلت آلدي.
حاق آلان محمد قيراقدا قالسين گئدك حاق وئرمز محمدين ائوينه گؤرك آروادي ايله نه دانيشيرلار. محمد اوزون توتدو آروادينا:
- بئله كي بو باشلاييب ائله بيل حاقين آلمايينجا بوردان گئتميهجك !
- دئييرسن بس نه ائدك.
- اؤزومو اؤلوملويه ووراجاغام، سن بير آز ساري كؤك تاپ سورت منيم اوز- گؤزومه. اؤزووو ده ياسلي نيشان وئر، بير آز دا سوغان چك گؤزلرينه، محمد قاپييا گلنده آغلايا- آغلايا چيخ قاباغينا، اونا دئ كي محمد سنين پولونو تاپا بيلمهدي؛ كئچن گئجه ناراحاتليقدان ياتيب دورمادي. ايندي ده اؤلوسو ائودهدير. داها او گؤرر كي من اؤلموشم ال چكيب چيخار گئدر.
- ياخشي فيكيردير. سحر سن ديين كيمي ائدك.
سحر اولوب حاق آلان محمد قوندو بونلارين قاپيسينا. قاپيني چاليب ؛ خانيم آغلايا - آغلايا قاپييا گلدي. محمد اونو آغلار گؤرجك سوروشدو: باجي نه اولوب ؟ نييه آغلاييرسان ؟
- بيلميرسيز كي، سيزين بير شاهيز جهنم، من يازيق اولدوم ! كئچن گون سندن سونرا محمدي بير سانجي توتدو هر نه ائلهديم توختامادي؛ بير آن گؤزون آچيب يومدو، عؤمرنو وئردي سنه.
- يوخ بابا دوغرو دئييرسن ؛ اؤلدو ؟؟ !
- بلي دوغرودان اؤلوب، اينانميرسيز گلين باخين !!
محمد گيريب ايچري حاق وئرمزي ياتاقدا گؤردوكده سسلندي :
- نيه بس اوتورموسوز آدام چاغيرين بونون اؤلوسون يئردن گؤتورك.
- بو هامييا بوشلو اولدوغو اوچون هئچ كيم بونا باش قوشماز، هامينين پولون يئييب، آزي سنسن كي بيرشاهي بورجو وار.
- بوردا اودون ساتان اولار ؟
- بلي تاپيلار.
محمد بير آز جيبيندن پول چيخارديب خانيما وئريب دئدي :
- بو پولا كفن، سيدير كافور، بيرده اريك بادام اودونو آل كي، سويو تئز قيزديرسين. گتير بو اؤلونو يئردن گؤتورك.
حاق وئرمز محمد بو سؤزلري ائشيتديكده يورقانين آلتيندا اؤز- اؤزونه دئيير: ائله بيل بو كوپك اوغلو بير شاهيني آلمايينجا گئتميهجك.
خانيم دئديكلرين آليب گلندن سونرا محمد سوروشدو: بوردا تابوت تاپيلماز؟
- بوردا تابوت اولار آما بيزه وئرمزلر.
حاق آلان محمد ال آتيب دهليز قاپيسين يئريندن چيخاديب دئدي: "بو كيشي كي اؤلوب داها دودماني نئيلير. ائله بو قاپينين اوستونده اونو قبيريستانا آپاراجاغام".
اوجاغي قوروب، قازاني سويولان دولدوروب، قويدو اودون اوستونه، سو قايناغا گلندن سونرا حاق وئرمز محمدي قويوب تخته قاپينين اوستونه حيطه گتيردي. ايندي حيطده الين آتيب محمدين كؤينگين باشيندان چيخاتماق عوضينه جيريب قويور قيراغا. كوينگي جيرا– جيرا دئيير:
- سن محمده نه وفا قيلدين كي قالانلارينا نه وفا قيلاسان !!
محمدي لوت ائديب، مشقفهني دولدوروب ؛ قاينار سويو تؤكور محمدين اوستونه، يازيق محمد سسين ايچينده گيزلهديب هئچ نه دئميردي. كيسهني گؤتوروب محمدين قيزارميش بدنينه چكديكده دريسي سويولور. ياواش قولاغينا دئيير: بيليرم اؤلمه ميسن، منيم بير شاهيمي وئر. اؤزونو اؤلومه وورماقدان بير ايش چيخماز. !!
- سن اؤلهسن گؤر وئرمهميشديم كي !!
حاق آلان محمد بونون يوماغين قورتاريب كفنلهدي اوز توتوب خانيمينا دئدي:
- ايندي بير آدام تاپا بيلرسن كؤمكلشه بونو قبيريستانا آپاراق؟
- يوخ قارداش گومان ائديريم بونو گونوز آپارساق قبيريستانادا قويمايالار، ياخشيدير ائله گئجه آپاراق.
قالديلار گئجه گليب چاتدي. حاق آلان محمد باش طرفيندن، خانيم آياق طرفيندن گؤتوروب آپارديلار قبيريستانا. اوردا اولان قبير قازان گئج گلمهلرين خاطيرلاديب دئدي : ايندي قارانليقدير اولو قويلاماق اولماز، قويون ميردهشيرخانادا قالسين سحر تئزدن گليب، قويلارام.
حاق آلان محمد اؤز اورگينده دئدي: بو، بورادا تك قالسا گئجه دوروب قاچار، داها تاپا بيلنمرم. خانيما دئدي: سن گئت ائويزه بو بوردا تك قالسا قورخورام قورد - قوش يئسين، من سحره كيمي بونون يانيندا قالمالييام. سحر گلرسن بيرليكده ايشلرين گؤرريك.
خانيم چيخب گئتدي. بير آزدان سونرا قبير قازان دا گئتدي. بونلار ايكيسي ميردهشيرخانادا قاليب بير - بيرلرين گودورلر. گئجه يارييا چاتماميش قولاقلارينا بير سس گلدي. دقت ائديب گؤردولر قيرخ حراميلار بير- بير دولوللار ميردهشيرخانايا.
سسلرين گيزلهديب اونلاري گؤز آلتينا آلديلار. دانيشيقلاريندان بئله دوشوندولر كي حراميلار شاهين خزانهسين ياريب گتيريبلر بوردا بؤلسونلر. بير شام يانديريب ؛ اوراني بير آز ايشقلانديريب، گتيرديكلري قيزيللاري آرالاريندا بؤلوشدوروب بير قيمتلي قيلينج قالدي. حرامي باشي قيلينج تك اولدوغو اوچون دئدي: هر كيمسه بو قيلينجين بير ضربهسي ايله او اؤلونو آرادان بؤلسه قيلينج اونونكو اولاجاق.
حراميلارين ايچيندن بير نفر آياغا قالخيب دئدي:" من بؤللم". قيلينجي الينه آليب اؤلويه ياخينلاشيب ايستهدي قيلينجي قالخيزيب ائنديرسين، اؤز اؤرگينده دئدي:" بو كيشي حاق - ناحاق اؤلوب من بير قيلينجدان اؤترو داها نه اوچون بونا بير يارا ووروم". قيلينجي قويوب يئرده دئدي: منيم ايشيم دئييل.
بير آيريسي گليب قيلينجي گؤتوروب اؤلونو ايكي شاققا ائلهمك ايستهي. بو آندا حاق آلان محمد گؤردو بو قاباغا گلسه ووراجاق، قيلينجي قاوزاييب آشاغي ائنديرنده، حاق آلان محمد اوجادان سسلندي: قالخ آياغا.
حاق وئرمز محمدده كي بير ماهانايا بند ايدي كفني اينينده دوردو آياغا. اوردا اولان حراميلر اؤلونو خوتداميش گؤروب هر نهلرين قويوب، تو دابانا قاچديلار. بير قدر اوردان اوزاقلاشاندان سونرا دايانيب حرامي باشي دئدي: هر كيم گئديب اوردان بير خبر گتيرسه او قيلينج اونونكو اولاجاق.
اونلار گئدندن سونرا، ايكي محمدده قيزيللاري آرالاريندا بؤلوشدوروب، ايشلري قورتولموشدو آما يئنه بير شاهي داواسي باشلانميشدي. حاق آلان محمد بير شاهيسيندان ال چكمهييب، حاق وئرمز ده اونو وئرمگه حاضير دئييلدي. حاق وئرمز دئييردي:
- من اولماسايديم سن بو قدر قيزيلا ال تاپا بيلمزدين، داها سنه بير شاهيني وئرن دئييلم.
- قيزيللارين بوتووو سنين اما منيم بير شاهيمي وئر.
بو آرادا حراميلرين بيري اؤزون ميردهشيرخانانين دامينا چاتديريب، خبر توتماق اوچون اورانين ايشيقليق باجاسيندان ايچري باخماق ايستهينده حاق وئرمز محمدين گؤزو ساتاشدي اونون
باشيندا اولان بوركونه،
قالخيب آياغا اونون باشيندان بوركون گؤتورب وئردي حاق آلان محمده دئدي :
- گل بودا سنين بير شاهين داها منيم ياخامدان ال چك.
حراملي قورخوسوندان ائله قاچيردي آياغي داشا ديسهيدي يئددي پارچا اولاردي، اوزون چاتديريب دوستلارينا سوروشدولار:
- نه خبر ؟
ديلي توتار توتماز دئدي :
- بيلميرم اؤلو نه قدر دي او قدر قيزيلي بولوشدوروبلر، بيرينه بير شاهي يئتيشمه ميشدي، داوا ائديرديلر؛ منيم بؤركومو ده باشيمدان قاپيب اونا وئرديلر.
ايكي محمد اوردان چيخيب اوز ائولرينه يوللانديلار بيزيم ده ناغيليميز بوردا سونا چاتار.
قايناق:
آذربايجان ائل بيليمي- سايي 2- بهمن 1387
