روزشمار وقايع اروميه در جنگ جهاني اول:

1324-1330 قمري تشكيل انجمن هاي صنفي طرفدار مشروطيت در اروميه

درگيري موافقان و مخالفان مشروطيت و ناتواني حاجي محتشم السلطنه والي اروميه در كنترل اوضاع .حمله اكراد به دهات اطراف

1330 قمري اشغال اروميه توسط روسها. مشهدي اسماعيل خان رئيس مجاهدان مصلوب مي شود.

1332 شروع جنگ جهاني اول

حمله روس به عثماني از طريق اروميه.اعتمادالدوله از طرف صمد خان شجاع السلطنه والي اروميه مي شود. تعدي ارامنه به مردم شهر و دهات اطراف.

1333 شكست روس از عثماني حوالي ارزروم.فرار مسيحيان از شهر

1334 بهار .ورود نيروهاي خليل پاشا به اروميه

اعلان جهاد حاجي ميرزا فضل اله مجتهد ارومي عليه روسيه

تشكيل جمعيت اتحاد اسلام در اروميه

1334 زمستان .فاجعه ساري قميش.شهادت صد هزار عسگر ترك بر اثر يخبندان و شكست اردوي انور پاشا از روسيه

يمين الدوله از طرف روسها والي اروميه مي شود.بازگشت مسيحيان و تعدي به مسلمانان.

اعدام شش تن از حاجي هاي بالو –سران اتحاد اسلام- مقابل كنسولگري عثماني در محله عسگرخان.

اعتماد الدوله تا اواخر بهار 1335 حاكم مي شود و امنيت نسبي برقرار مي كند و در شهر آباداني مي نمايد.

1335 قمري:وقوع انقلاب كبير روسيه.عزل اعتماد الدوله و نصب معز الدوله به سمت والي اروميه

دستجات جيلو از عثماني وارد منطقه مي شوند.

15 رمضان 1335 :روسها قبل از بازگشت بازار اروميه را غارت و آتش مي زنند كه سه روز حريق ادامه و در 17 رمضان توسط اهالي خاموش گرديد.

روسها بتدريج از آذربايجان خارج مي شوند. تشكيل فرقه دموكرات توسط شيخ محمد خياباني در تبريز و آقا موسي صدر رئيس فرقه در اروميه مي شود.

گؤنده ر     بؤلوم لر: اورميه