سوالات كوتاه و متداول در مورد پول الكترونيك و جواب آنها

سوال: پول الكترونيك، چگونه ممكن است؟
پاسخ:‌يك كليد عمومي رمز نگاري و يك امضاي ديجيتال (امضاي كور، يا بينا)، پول الكترونيك را ممكن مي سازد. تشريح نحوه كار رمزنگاري و كليد عمومي، بسيار طولاني است.ولي مفهوم اصلي اين است كه مشتريان و بانك ها كليدهاي رمزنگار خواهند داشت. اين كليدها جفت هستند. مالك مي تواند يك كليد خصوصي، و بقيه، يك كليد عمومي داشته باشند. هرچه را كه كليد خصوصي رمزنگاري مي كند، كليد عمومي مي تواند رمزخواني (برداشت رمز) كند، و بالعكس. بانك و مشتري با استفاده از كليد، مجموعه اطلاعات ديجيتال را كه نشانگردستورات پولي است، رمزنگاري (براي امنيت) و امضاء (براي شناسايي) مي نمايند. بانك دستورات پولي را با كليد خصوصي خود (امضاء) مي كند و مشتري و بازرگانان، با استفاده از كليدهاي عمومي منتشره توسط بانك، امضاءرا مورد تاييد قرار مي دهند. مشتريان با استفاده از كليد عمومي مشتري،‌چك و سپرده را مورد تاييد قرار مي دهند.

سوال:‌آيا پول الكترونيك انواع مختلفي دارد؟
پاسخ: بله. به طور كلي، پول الكترونيك، دو نوع مشخص دارد: پول الكترونيك شناسايي شده يا با نام و پول الكترونيك بي نام (يا پول نقد ديجيتال). پول الكتروينك با نام، داراي نام فردي است كه در ابتدا پول را از بانك گرفته است. همنيطور، به روشي شبيه به كارتهاي اعتباري، بانك مي تواند به مسير نقل و انتقال پول دسترسي داشته باشد. پول الكترونيك بي نام، در واقع مانند اسكناس نقد است. پس از آنكه پول الكترونيكي بي‌نام، از بانك اخذ شد، ديگر، مسير خرج آن مشخص نخواهد بود و آثاري از خود باقي نمي گذارد. براي ايجاد پول الكترونيك بي نام در بانك، بايداز امضاي كور استفاده نمود.
هر يك از انواع پول الكترونيك هم مي تواند دو نوع باشد:‌پول الكترونيك لحظه اي و پول الكترونيك غير On-Line يا Offline.
در مورد پول الكترونيك On-Line بايد جهت نقل و انتقال به شخص ثالث، از طريق مودم يا شبكه با بانك تماس حاصل شود (در اين صورت، حساب هاي بانكي فورا به روز مي شود). پول الكترونيك غير On-Line و بي نام (پول نقد ديجيتال واقعي)، پيچيده ترين نوع پول الكترونيك است، زيرا با مشكل مصرف مضاعف (اضافي) رو به رو است.

سوال: مشكل (مصرف مضاعف) چيست؟
پاسخ: چون پول الكترونيك چيزي جز مجموعه اي از بيت هاي كامپيوتري نيست، يك بخش از آن به سهولت قابل كپي مي باشد. چون، كپي آن كاملا شبيه اصل آن است، ممكن است تصور شود كه نمي توان با آن مقابله نمود. يك سيستم عادي و ضعيف پول الكترونيك اجازه مي دهد كه بخشي از پول الكترونيك را كپي نموده، و اصل و كپي را خرج نماييم. در نتيجه مي توان طي چند دقيقه، ميليونر شد! بنابراين روشن است كه يك سيستم پول الكترونيك واقعي بايد قادر باشد كه اين موضوع را پيگيري نموده و از مصرف مضاعف، جلوگيري نمايد.
سيستم پول الكترونيك On-Line، از طريق الزام تاجر به تماس با كامپيوتر بانك جهت انجام هر داد و ستد، جلوي مصرف مضاعف پول را مي گيرد. كامپيوتر بانكداراي يك بانك اطلاعاتي مي باشد كه تمام اجزارء مصرف شده از پول الكترونيك را ضبط مي نمايد و به سادگي مي تواند، مشخص سازد كه چه قدر از پول الكترونيك، مصرف نشده است. چنانچه بانك بگويد كه چيزي باقي نمانده است، ديگر تاجر جنس را مبادله نخواهد نمود. اين كار مشابه روش متداول فعلي در امر گرفتن تاييد بانك براي كارت هاي اعتباري است.
سيستم هاي پول الكترونيك غير On-Line، از چند طريق ديگر، مصرف مضاعف را پيگيري مي كند. يكي از اين راه ها عبارت است از : ايجاد كارتي هوشمند كه داراي تراشه اي پاك نشدني به نام مشاهده گر مي باشد. تراشه مشاهده گر از پول هاي الكترونيك خرج شده، يك بانك اطلاعاتي كوچك درخود، نگهداري مي‌كند. چنانچه مالك كارت هوشمند، پول الكترونيك خود را كپي نمايد مشاهده‌گر آنرا يافته و جلوي معامله را مسدود مي نمايد. چون اين تراشه، پاك شدني نيست، مالك نمي تواند بدون تخريب دائمي كارت هوشمند، آن را پاك نمايد.
روش ديگر مواجه با مصرف مضاعف پول الكترونيك غير On-Line عبارت است از تغيير مقررات رمزنگاري پول الكترونيك جهت اعلام مشخصات كسي كه مصرف مضاعف داشته در هنگامي كه بخشي از اين پول به بانك برمي گردد.
حال اگر مالك اين پول بداند كه در عاقبت گرفتار مي شود، مصرف مضاعف اين گونه پول ها به حداقل خواهد رسيد. مزيت اين روش در آن است كه نياز به تراشه پاك نشدني خاص، ندارد. تمام اين سيستم را مي‌توان به صورت نرم افزار، روي كامپيوترهاي شخصي، يا كارت‌هاي هوشمند ساده و ارزان ، طراحي نمود.
طراحي اين سيستم Offline براي پول هاي الكترونيك با نام، آسان است. اين سيستم ها، مي تواند تمام مسيرهاي پول در اقتصاد را جمع آوري و ثبت نمايد. هربار كه پول الكترونيك با نام، خرج مي شود، (رشد) مي كند! زيرا مشخصات هر داد و ستد آن بين مالك و فروشنده، ثبت مي شود و به آن، اضافه مي گردد. هنگامي كه در نهايت ، اين پول به بانك سپرده مي شود، بانك سابقه پيوست را مطالعه ميكند تامطمئن گردد مصرف مضاعف نگرديده باشد. اگر از پول الكترونيك، كپي گرفته شده و بيش از يكبار خرج شده باشد، در بانك اطلاعاتي پول خرج شده، دوباره ظاهر مي‌گردد. بانك با استفاده از مسيرهاي داد و ستد آن، مصرف مضاعف را شناسايي مي نمايد.
پول الكترونيك بي نام، Offline (با تراشه مشاهده گر) نيز در هر بار مبادله، (رشد) مي كند (اطلاعاتي به آن اضافه مي شود)، ولي اطلاعات گردآوري شده آن از نوعي ديگراست.ولي نتيجه، يكي است. وقتي پول الكترونيك بي نام به بانك رسيد، بانك مي‌تواند بانك اطلاعاتي آن را بررسي و مشخص نمايدكه مصرف مضاعف شده يا خير. اطلاعات ذخيره شده طي داد و ستدها، مصرف مضاعف را نشان خواهد داد.
تفاوت عمده موجود در ميان پول الكترونيك بي نام Offline و پول با نام Offline در اين است كه اطلاعات گردآوري شده در پول الكترونيك بي نام، فقط وقتي مسير مبادلات را مشخص مي كند كه پول به مصرف مضاعف رسيده باشد. چنانچه پول الكترونيك بي نام به مصرف مضاعف نرسيده باشد، بانك نمي تواند مالك اوليه آن را شناسايي نمايد. همچنين نمي تواند مسير اين پول را در اقتصاد، مورد بررسي قرار دهد.
ولي مسير پول هاي با نام (Offline و On-Line) را بانك مي تواند در اقتصاد، مورد بررسي قرار دهد. بانك خواهد توانست مشخص كند كه مردم چه چيزي در چه زماني و از چه كسي خريده اند و بابت آن چقدر پول داده‌اند و چيزي را كه بانك بداند، ادارات مالياتي هم خواهند دانست.
حال،‌آيا 20 دلاري كه مادربزرگ براي تولد به شما هديه داد، در اظهارنامه مالياتي شما آمده است؟ گزارش نكرده ايد؟ خوب، اگر همه از پول الكترونيك با نام استفاده كنند، ديگر نگران نباشيد. در واقع، ديگر نبايد نگران تنظيم اظهارنامه مالياتي باشيد. اداره ماليات خودش براي شما صورت حساب خواهد فرستاد.

گؤنده ر     بؤلوم لر: پول، ارز و بانكداري و بيمه