تعريف بانكداري از طريق موبايل
سرويسي كه مشتريان را قادر مي‌سازد اطلاعاتي مانند مانده حساب بانكي خود و غيره را از طريق گوشي تلفن همراه خود مطلع شوند. اين كار با امنيت و محرمانه‌اي بالا صورت مي‌پذيرد.

وضعيت بانكداري موبايل در دنيا
بر اساس تحقيقات انجام شده توسط Data Monitor ، انگليس، آلمان، فرانسه، ايتاليا و اسپانيا تا سال 2004 در حدود 73 درصد از تجارت خود را در اروپا بر روي تجارت موبايل قرار خواهند داد. پيش بيني‌ مي‌شود در ايتاليا كه بيشترين پيشرفت در زمينه موبايل را در بين 5 كشور فوق دارد، تا سال 2004 بانكداري موبايل از بانكداري اينترنت پيشي خواهد گرفت و در انگلستان، بانك Woolwich كه بانك پيشگام در ارائه خدمات بانكداري خرد از طريق موبايل مي‌باشد، به توسعه سرويس‌هاي مبتني برWAP اقدام كرده است.
مدير پروژه WAP اين بانك، WAP Banking را چنين تعريف مي‌كند:
WAP Banking، نه تنها توانايي دسترسي موبايل به سرويس‌هاي سنتي بانكها را داراست بلكه در حقيقت سازماندهي مجددي براي مدل تجاري (بانكها)‌ به منظور سهيل كار و افزودن به توانايي مشتريان براي انجام تراكنشهايشان مي‌باشد.


خدمات ارائه شده در بانكداري موبايل

نمونه‌اي از خدماتي كه بانكها بر روي تلفن‌هاي همراه به مشتريان خود ارائه مي‌دهند عبارتند از:
- چك كردن مانده حساب شخصي
- مشاهده چند مبادله مالي آخر كه بر روي حساب خود مشتري انجام شده است.
- درخواست صورتحساب
- دستور انتقال پول از يك حساب مشتري به حسابهاي ديگر او.
- درخواست دسته چك
- ارسال پيامهاي كوتاه از طرف بانك به مشتري كه اين پيامها بعنوان SMS شناخته شده است. اين سرويس را مي‌توان در سيستم تلفنهاي بيسيم ديجيتالي بر روي شبكه CSM استفاده نمود. با استفاده از سرويس SMS پيامهاي كوتاه (160 حرف) به تلفن همراه فرستاده شده و نمايش داده مي‌شود.
پيامها توسط شبكه GSM تا زماني كه تلفن فعال شود، در بافر مي‌ماند.
اين پيامها را مي‌توان به‌گونه‌اي تنظيم نمود كه هنگامي حساب شخص به يك سقف معين ( حداقل موجودي)‌رسيد، پيامها به تلفن همراه مشتري فرستاده شود.
- تغيير رمز عبور و كلمه عبور
استانداردها و پروتكل‌ها مورد استفاده در بانكداري موبايل
مهمترين مساله براي كاربراني كه از خدمات بانكداري موبايل استفاده مي‌كنند، امنيت است و اگر اين مساله مورد توجه قرار نگيرد، بانكداري موبايل با استقبال مواجه نخواهد شد.
به نظر بعضي از كارشناسان، بانكداري موبايل به طور بالقوه بسيار امن تر از بانكداري از طريق اينترنت است.
استفاده از پروتكلها و استانداردهاي امنيتي موبايل داراي تغيير و تحول بوده است. در اينجا گذري بر سير تكنولوژي موبايل خواهيم داشت.
صنعت ارتباطات موبايل داراي 3 مرحله مي‌باشد:
آنالوگ
ديجيتال
چند رسانه‌اي
هركدام از اين مراحل به عنوان نسلي از موبايل شناخته شده است. در اينجا به بررسي نسلهاي آن خواهيم پرداخت.

نسل اول
اين نسل تلفن همراه داراي خصوصيات زير است:
- آنالوگ
- مدارهاي سوئيچ
- صداي ضعيف
- قابليت پايين
- عدم وجود تدابير امنيتي: يكي از نگراني‌هاي اوليه در رابطه با امنيت در تلفن هاي آنالوگ اين بود كه سيگنالها رمزنگاري نمي‌شدند و بنابراين در مسير عبور براحتي قابل گوش دادن بودند. هر چند تلفن هاي آنالوگ هنوز در آمريكا استفاده مي‌شوند و تكنولوژي آنها پيشرفت نموده است ولي تحول و دگرگوني منطقي به سمت ديجيتال بوده است.

نسل دوم
خصوصيات اين نسل عبارتند از:
- تكنولوژي ديجيتال كه در تلفن‌هاي همراه ديجيتالي در حال حاضر مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
- مدارهاي سوئيچ
- با بهره گيري از تكنولوژي ديجيتال، قابليت نمونه گيري صدا به صورت صفر و يك و انتقال آن بر روي شبكه بيسيم براي انتقال به تلفن ديگري از همين نسل و يا تلفنهاي سنتي كه در آنجا به موجهاي صوتي تبديل مي‌شود، در اين نسل موجود است.
- انتقال محدود اطلاعات
- پشتيباني داده، فاكس و SMS
- امكان بهره گيري از رمزنگاري ( با كليد رمز 40 بيتي)
- سيستم جهاني براي ارتباطات موبايل (GSM) استانداردي ديگر براي نسل دوم مي‌باشد.
- سيستم GSM در دامنه فركانس بين 900-800 مگا هرتز عمل مي‌كند.
- مي‌توان خصوصياتي كه از نسل اول به نسل دوم بهبود يافته است را به شرح زير معرفي نمود:
تلفن ديجيتالي
پست صوتي
دريافت پيامهاي الكترونيكي ساده


نسل 2،5
سرويس جهاني راديويي بسته‌اي (GPRS) را مي توان مانند سرويس GSM براي دسترسي به اينترنت در نظر گرفت. نسل 5، 2 داده ها را با سرعت بالاتري پشتيباني مي‌كند. (171 بيت در ثانيه)‌ همچنين اتصالات دائمي داده‌ها را حفظ مي‌كند. به اين صورت كه كاربران مي‌توانند بطور دائم به اينترنت دسترسي داشته و تنها در زمان دريافت و ارسال داده‌ها هزينه‌اي را پرداخت خواهند نمود و در حالت معمولي هيچ هزينه‌اي مربوط به اتصال به اينترنت از كاربران دريافت نمي‌شود.
سرويس GPRS، براي مرورگرهاي محدود، پست الكترونيكي، معاملات مالي با استفاده از كارت و غيره در نظر گرفته شده است.
GPRS، يك پروتكل اينترنتي با امكان سوئيچينگ بسته‌ها است.اين استاندارد نيز از بسياري از آسيب پذيري‌هاي موجود در اينترنت رنج مي‌برد. همه خدمات مورد استفاده در اينترنت مانند انتقال فايل، مرورگرهاي وب، گپ‌هاي دوستانه، پست الكترونيكي، اتصال به يك كامپيوتر از راه دور بر روي شبكه موبايل قابل دسترسي مي‌باشد.

مزاياي : GPRS
سرعت انتقال داده‌اي سريعتر
اتصال به منابع اطلاعاتي زيادي در اطراف دنيا با پشتيباني از چندين پروتكل مانند IP
يك مرحله نزديكتر به سوي خدمات نسل سوم

نسل 2،7
اين نسل EDGE ناميده مي‌شود و انتقال داده آن حداكثر با سرعت 437 كيلو بيت در ثانيه انجام مي‌شود. بسياري از شركتها در آمريكا اين نسل را به عنوان نسل سوم تلقي مي‌كنند چرا كه سخت افزار لازم در زير ساخت آن با هزينه كمي قابل ارتقا مي‌باشد.
در رابطه با امنيت اين نسل بايد گفت كه مانند GPRS مبتني بر IP مي‌باشد.

نسل سوم
نسل سوم كه با 2000_ IMT نيز شناخته شده است، نسل جديدي از ارتباطات بيسيم مي‌باشد، ( اينترنت همراه).
به دليل اين كه سيستم‌هاي نسل سوم تكامل يافته سيستم‌هاي متفاوت و ناسازگار نسل دوم مانند CDMA، GSM ، TDMA مي‌باشند، قابليت كار و سازگاري با سيستم‌هاي مختلف را دارا باشند.
در اينجا به بعضي از مشخصات اين نسل اشاره مي‌كنيم:‌
- پهناي باند گسترده
- مبتني بر پروتكل بسته‌اي
- انتقال متن، صدا بر روي ‌IP، تصاوير ويدئويي، چند رسانه‌اي با سرعت داده‌اي حداكثر 2 مگابيت در هر ثانيه در محيط بيسيم و 384 بيت در ثانيه در محيط موبايل.
نسل سوم بسته به موقعيت مكاني در جهان متفاوت مي‌باشد:
در اروپا نسل سوم، UMTS است.
در ژاپن نسل سوم CDMA با پهناي باند عريض و فقط با امكان FDD مي باشد.
در امريكا از EDGE و يا CDMA با پهناي باند گسترده به عنوان نسل سوم استفاده مي‌شود.
در رابطه با امنيت اين نسل بايد گفت:
- رمزنگاري آن با استفاده از كليدهاي 128 بيتي انجام مي‌شود.
- روش تاييد دوسويه با استفاده از كليدهاي رمزنگاري براي بررسي هويت دو طرف استفاده مي‌شود.

تكنولوژي سازگار با نسل سوم

Bluethooth
Bluethooth جايگزين كابلها بين دستگاهها مي‌باشد و سرعت انتقال داده‌ها حداكثر تا 720 كيلو بيت در ثانيه انجام مي‌شود. اين دستگاهها شامل: كامپيوترها، صفحه كليد، چاپگرها، استريوها، تلويزيون‌ها، تلفن‌هاي ثابت و تلفن‌هاي همراه و بسياري از وسايل ديگر مي‌باشد.
Bluethooth اين امكان را فراهم مي‌آورد كه هر كدام از دستگاهها آدرس واحدي داشته باشند و امكان نظارت، تاييد، رمزنگاري را در شبكه‌هاي كوچك داراست.
WAP/WML
WAP، استاندارد جهاني براي ارائه ارتباطات اينترنتي بر روي تلفن‌هاي همراه ديجيتالي، دستگاههاي ديجيتالي شخصي و ديگر ترمينال‌هاي بيسيم مي‌باشد.
WAP، به منظور استفاده امن و كاراي پهناي باند، سرعتهاي پايين اتصال، نمايشگرهاي كوچك و غيره طراحي شده است.
WAP كه مشابه پروتكل انتقالي HTTP باشد، بعنوان WML عمل مي‌كند و براي مرورگرهاي كوچك بر روي تلفن‌هاي دستي طراحي شده است.
براي استفاده از خدمات WAP بايد موارد زير را مورد توجه قرار داد:
دستگاههاي تلفن همراه زير سرويس WAP را پشتيباني مي كنند:
‌6210 NOKIA، MOTOROLA، SIEMENS، ERICSSON ، 7110 NOKIA
تنها مي‌توان WAP را از سرويس دهندگان اينترنتي كه دروازه‌هايي براي استفاده از WAP دارند دريافت نمود.

امنيت WAP
براي انتقال امن اطلاعات بين كاربر و دروازه WAP، از پروتكلي به نام WTLS استفاده مي‌شود. اين استاندارد نسخه استاندارد صنعتي TLSمي‌باشد كه معادل با پروتكل استفاده شده SSL است. به منظور ارائه امنيت، WTLS ارتباط امن بين دستگاه WAP و سرور WAP را فراهم مي‌كند.

وضعيت بانكداري موبايل در ايران
متاسفانه هنوز بسترهاي مناسب براي پياده سازي بانكداري موبايل در ايران فراهم نشده است. مهمترين مسايلي كه در اين رابطه بايد در نظر گرفته شود، عبارتند از:
بستر مخابراتي پرسرعت براي ارتباطات اينترنتي و پشتيباني از پروتكل‌ةا و استانداردهاي مورد استفاده در تلفن‌هاي همراه
تنظيم و تصويب قوانين حقوقي مربوطه
تربيت نيروي متخصص در زمينه طراحي، پياده سازي و پشتيباتي از سيستم‌هاي مورد نياز
فرهنگ سازي و جلب اعتماد مردم به وجود امنيت در ارتباطات بيسيم
كاهش هزينه‌ها و ارائه خدمات ويژه به استفاده كنندگان موبايل در بانكداري از طريق موبايل و بسياري موارد ديگر.
البته ناگفته نماند اين مساله تلاش جدي مسؤولان و مديران اجرايي را مي‌طلبد و به نظر مي‌رسد اگر همه مشكلات در زمينه راه اندازي بانكداري موبايل حل شود، بانكداري موبايل به عنوان يكي از شاخه هاي بانكداري الكترونيكي مورد استقبال قرار گيرد.

پاورقي
1. Mobile Commerce
2. Retail Banking
3. Wireless Application Protocol
4. Account Balance
5. Transation
6. Short Message Service
7. Global Service For Mobile Communication
8. First Generation (1G)
9. Circuit _ Switched
10. Second Generation (2G)
11. Global System for Mobile Communication (GSM)
12. General Packer Radio Service (GPRS)
13. FTP
14. Chat
15. Telnet
16. Third Generation (3G)
17. Packet _ Based
18. Voice over IP
19. Universal Mobile Telecommunication system
20. Frequently Division Duplex
21. Wireless Application Protocol/ Wireless Markup Language
22. PDA (personal digital assistant)
23. Gateway
24. WAP Gateway
25. Wireless Transport Level Security
26. Transport Level Security
27. Secure Socket Layer

گؤنده ر     بؤلوم لر: پول، ارز و بانكداري و بيمه